Yπόθεση C‑275/15 ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟΥ (τέταρτο τμήμα) της 1ης Μαρτίου 2017 «Προδικαστική παραπομπή – Οδηγία 2001/29/ΕΚ – Εναρμόνιση ορισμένων
πτυχών του δικαιώματος του δημιουργού και των συγγενικών δικαιωμάτων
στην κοινωνία της πληροφορίας – Άρθρο 9 – Πρόσβαση σε καλωδιακές
ραδιοτηλεοπτικές υπηρεσίες – Έννοια του όρου “καλωδιακές” – Διαδικτυακή
αναμετάδοση από τρίτο εκπομπών εμπορικών ραδιοτηλεοπτικών φορέων – “Live
streaming”»
Στην υπόθεση C‑275/15,
με αντικείμενο αίτηση προδικαστικής αποφάσεως δυνάμει του άρθρου 267
ΣΛΕΕ, που υπέβαλε το Court of Appeal (England & Wales) (Civil
Division) [εφετείο (Αγγλία και Ουαλία) (πολιτικό τμήμα), Ηνωμένο
Βασίλειο] με απόφαση της 2ας Ιουνίου 2015, η οποία περιήλθε στο
Δικαστήριο στις 8 Ιουνίου 2015, στο πλαίσιο της δίκης
ITV Broadcasting Limited,
ITV2 Limited,
ITV Digital Channels Limited,
Channel Four Television Corporation,
4 Ventures Limited,
Channel 5 Broadcasting Limited,
ITV Studios Limited
κατά
TVCatchup Limited (υπό καθεστώς δικαστικής εξυγιάνσεως),
TVCatchup (UK) Limited,
Media Resources Limited,
παρισταμένων των:
The Secretary of State for Business, Innovation and Skills,
Virgin Media Limited,
ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ (τέταρτο τμήμα),
συγκείμενο από τους T. von Danwitz (εισηγητή), πρόεδρο τμήματος, E. Juhász, C. Vajda, K. Jürimäe και Κ. Λυκούργο, δικαστές,
γενικός εισαγγελέας: H. Saugmandsgaard Øe
γραμματέας: V. Giacobbo-Peyronnel, διοικητική υπάλληλος,
έχοντας υπόψη την έγγραφη διαδικασία και κατόπιν της επ’ ακροατηρίου συζητήσεως της 25ης Μαΐου 2016,
λαμβάνοντας υπόψη τις παρατηρήσεις που υπέβαλαν:
– οι ITV Broadcasting Limited, ITV2 Limited, ITV Digital Channels
Limited, Channel Four Television Corporation, 4 Ventures Limited,
Channel 5 Broadcasting Limited, ITV Studios Limited, εκπροσωπούμενες από
τον J. Mellor, QC, και τον. Q. Cregan, barrister, κατ’ εντολήν των P.
Stevens και J. Vertes, solicitors,
– οι TVCatchup (UK) Limited και Media Resources Limited, εκπροσωπούμενες
από τον M. Howe, QC, κατ’ εντολήν του L. Gilmore, solicitor,
– η Virgin Media Limited, εκπροσωπούμενη από τον T. de la Mare, QC, κατ’ εντολήν του B. Allgrove, solicitor,
– η Κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου, αρχικώς εκπροσωπούμενη από τη V.
Kaye, επικουρούμενη από την C. May, QC, και τον J. Riordan, barrister,
στη συνέχεια, από την J. Kraehling, επικουρούμενη από τον A. Robertson,
QC,
– η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, εκπροσωπούμενη από τον T. Scharf και την J. Samnadda,
αφού άκουσε τον γενικό εισαγγελέα που ανέπτυξε τις προτάσεις του κατά τη συνεδρίαση της 8ης Σεπτεμβρίου 2016,
εκδίδει την ακόλουθη
Απόφαση
1 Η αίτηση προδικαστικής αποφάσεως αφορά την ερμηνεία του άρθρου 4 της
οδηγίας 2001/29/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της
22ας Μαΐου 2001, για την εναρμόνιση ορισμένων πτυχών του δικαιώματος του
δημιουργού και συγγενικών δικαιωμάτων στην κοινωνία της πληροφορίας (ΕΕ
2001, L 167, σ. 10).
2 Η αίτηση αυτή υποβλήθηκε στο πλαίσιο ένδικης διαφοράς μεταξύ των ITV
Broadcasting Limited, ITV2 Limited, ITV Digital Channels Limited,
Channel Four Television Corporation, 4 Ventures Limited, Channel 5
Broadcasting Limited και ITV Studios Limited, αφενός, και της TVCatchup
Limited, υπό καθεστώς δικαστικής εξυγιάνσεως (στο εξής: TVC), της
TVCatchup (UK) Limited (στο εξής: TVC UK) και της Media Resources
Limited, αφετέρου, σχετικά με τη διαδικτυακή μετάδοση από τις τελευταίες
αυτές εταιρίες τηλεοπτικών εκπομπών των εκκαλουσών της κύριας δίκης.
Το νομικό πλαίσιο
Το δίκαιο της Ένωσης
3 Οι αιτιολογικές σκέψεις 4, 20, 23, 32 και 60 της οδηγίας 2001/29 έχουν ως εξής:
«(4) Η εναρμόνιση του νομικού πλαισίου περί δικαιώματος του δημιουργού
και των συγγενικών δικαιωμάτων, αυξάνοντας την ασφάλεια του δικαίου και
διασφαλίζοντας ταυτόχρονα ένα υψηλό επίπεδο προστασίας της διανοητικής
ιδιοκτησίας, θα ενθαρρύνει τη διενέργεια σημαντικών επενδύσεων στη
δημιουργικότητα και την καινοτομία, συμπεριλαμβανομένης της υποδομής των
δικτύων, και θα οδηγήσει με τη σειρά της στην ανάπτυξη και την αύξηση
της ανταγωνιστικότητας της ευρωπαϊκής βιομηχανίας, [...]
[...]
(20) Η παρούσα οδηγία βασίζεται σε αρχές και ρυθμίσεις ήδη κατοχυρωμένες
από τις ισχύουσες οδηγίες στον συγκεκριμένο τομέα, ιδίως δε από τις
οδηγίες [91/250/EOK, 92/100/ΕΟΚ, 93/83/ΕΟΚ του Συμβουλίου, της 27ης
Σεπτεμβρίου 1993, περί συντονισμού ορισμένων κανόνων όσον αφορά το
δικαίωμα του δημιουργού και τα συγγενικά δικαιώματα που εφαρμόζονται
στις δορυφορικές ραδιοτηλεοπτικές μεταδόσεις και την καλωδιακή
αναμετάδοση (ΕΕ 1993, L 248, σ. 15), 93/98/ΕΟΚ και 96/9/ΕΚ]. Αναπτύσσει
αυτές τις αρχές και ρυθμίσεις εντάσσοντάς τες στην κοινωνία της
πληροφορίας. Οι διατάξεις της παρούσας οδηγίας εφαρμόζονται υπό την
επιφύλαξη των εν λόγω οδηγιών, εκτός εάν ορίζεται διαφορετικά στην
παρούσα οδηγία.
[...]
(23) Η παρούσα οδηγία θα πρέπει να εναρμονίσει περαιτέρω το δικαίωμα του
δημιουργού να παρουσιάζει στο κοινό[. Τ]ο δικαίωμα αυτό θα πρέπει να
θεωρηθεί κατά ευρεία έννοια ότι καλύπτει κάθε παρουσίαση σε κοινό το
οποίο δεν παρίσταται στον τόπο της παρουσίασης. [...]
[...]
(32) Η παρούσα οδηγία περιέχει εξαντλητικό κατάλογο εξαιρέσεων και
περιορισμών από το δικαίωμα αναπαραγωγής και το δικαίωμα παρουσίασης στο
κοινό. [...]
[...]
(60) Η προστασία που παρέχεται δυνάμει της παρούσας οδηγίας δεν θα
πρέπει να θίγει τις εθνικές ή κοινοτικές νομικές διατάξεις σε άλλους
τομείς, όπως η βιομηχανική ιδιοκτησία, η προστασία των δεδομένων, η
πρόσβαση υπό όρους, η πρόσβαση στα δημόσια έγγραφα, ούτε τον κανόνα της
χρονολογικής ακολουθίας της εκμετάλλευσης των μέσων, που ενδέχεται να
επηρεάζουν την προστασία του δικαιώματος του δημιουργού ή των συγγενικών
δικαιωμάτων.»
4 Το άρθρο 1 της οδηγίας 2001/29, με τίτλο «Πεδίο εφαρμογής», ορίζει τα εξής:
«1. Η παρούσα οδηγία αφορά την νομική προστασία του δικαιώματος του
δημιουργού και των συγγενικών δικαιωμάτων στο πλαίσιο της εσωτερικής
αγοράς, με ιδιαίτερη έμφαση στην κοινωνία της πληροφορίας.
2. Με εξαίρεση τις περιπτώσεις που προβλέπονται στο άρθρο 11, η παρούσα
οδηγία ουδόλως θίγει τις ισχύουσες κοινοτικές διατάξεις σχετικά με:
[...]
γ) το δικαίωμα του δημιουργού και τα συγγενικά δικαιώματα που
εφαρμόζονται στις ραδιοτηλεοπτικές μεταδόσεις προγραμμάτων μέσω
δορυφόρου και την καλωδιακή αναμετάδοση,
[...]».
5 Το άρθρο 2 της οδηγίας αυτής, με τίτλο «Δικαίωμα αναπαραγωγής», ορίζει τα εξής:
«Τα κράτη μέλη παρέχουν το αποκλειστικό δικαίωμα να επιτρέπουν ή να
απαγορεύουν, την άμεση ή έμμεση, προσωρινή ή μόνιμη αναπαραγωγή με
οποιοδήποτε μέσο και μορφή, εν όλω ή εν μέρει:
α) στους δημιουργούς, όσον αφορά τα έργα τους,
[...]
ε) στους ραδιοτηλεοπτικούς οργανισμούς, όσον αφορά την υλική ενσωμάτωση
των εκπομπών τους, που μεταδίδονται ενσυρμάτως ή ασυρμάτως,
συμπεριλαμβανομένης της καλωδιακής ή δορυφορικής αναμετάδοσης.»
6 Το άρθρο 3 της εν λόγω οδηγίας, με τίτλο «Δικαίωμα παρουσίασης έργων
στο κοινό και δικαίωμα διάθεσης άλλων αντικειμένων στο κοινό», προβλέπει
τα εξής:
«1. Τα κράτη μέλη παρέχουν στους δημιουργούς το αποκλειστικό δικαίωμα να
επιτρέπουν ή να απαγορεύουν κάθε παρουσίαση στο κοινό των έργων τους,
ενσυρμάτως ή ασυρμάτως, καθώς και να καθιστούν προσιτά τα έργα τους στο
κοινό κατά τρόπο ώστε οποιοσδήποτε να έχει πρόσβαση σε αυτά όπου και
όταν επιλέγει ο ίδιος.
2. Τα κράτη μέλη παρέχουν το αποκλειστικό δικαίωμα να επιτρέπουν ή να
απαγορεύουν τη διάθεση στο κοινό, ενσυρμάτως ή ασυρμάτως, κατά τρόπο
ώστε οποιοσδήποτε να έχει πρόσβαση σε αυτά όπου και όταν επιλέγει ο
ίδιος:
[...]
δ) στους ραδιοτηλεοπτικούς οργανισμούς, όσον αφορά την υλική ενσωμάτωση
των εκπομπών τους, που μεταδίδονται ενσυρμάτως ή ασυρμάτως,
συμπεριλαμβανομένης της καλωδιακής ή δορυφορικής αναμετάδοσης.
[...]»
7 Το άρθρο 5 της οδηγίας 2001/29, με τίτλο «Εξαιρέσεις και περιορισμοί», ορίζει τα εξής:
«3. Τα κράτη μέλη μπορούν να προβλέπουν εξαιρέσεις ή περιορισμούς στα
δικαιώματα που αναφέρονται στα άρθρα 2 και 3, στις ακόλουθες
περιπτώσεις:
[...]
5. Οι εξαιρέσεις και οι περιορισμοί που αναφέρονται στις παραγράφους 1,
2, 3 και 4 εφαρμόζονται μόνο σε ορισμένες ειδικές περιπτώσεις οι οποίες
δεν αντίκεινται στην κανονική εκμετάλλευση του έργου ή άλλου
προστατευομένου αντικειμένου και δεν θίγουν αδικαιολογήτως τα έννομα
συμφέροντα του δικαιούχου.»
8 Το άρθρο 9 της οδηγίας αυτής, με τίτλο «Εφαρμογή άλλων νομικών διατάξεων», ορίζει τα εξής:
«Η παρούσα οδηγία δεν θίγει τις διατάξεις που αφορούν ειδικότερα τα
δικαιώματα ευρεσιτεχνίας, τα σήματα, τα σχέδια και υποδείγματα, τα
πρότυπα χρήσεων, τις τοπογραφίες προϊόντων ημιαγωγών, τα τυπογραφικά
στοιχεία, την πρόσβαση υπό όρους, την πρόσβαση σε καλωδιακές
ραδιοτηλεοπτικές υπηρεσίες, την προστασία των εθνικών θησαυρών, τις
νομικές προϋποθέσεις κατάθεσης, το δίκαιο των συμπράξεων και του
αθέμιτου ανταγωνισμού, το εμπορικό απόρρητο, την ασφάλεια, την
εμπιστευτικότητα, την προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα και
τον σεβασμό της προσωπικής ζωής, την πρόσβαση σε δημόσια έγγραφα και το
ενοχικό δίκαιο.»
Το δίκαιο του Ηνωμένου Βασιλείου
9 Ο Copyright, Designs and Patents Act 1988 (νόμος του 1988 περί των
δικαιωμάτων του δημιουργού, σχεδίων και ευρεσιτεχνιών), όπως
τροποποιήθηκε με το Copyright and Related Rights Regulations 2003
(διάταγμα του 2003 περί του δικαιώματος του δημιουργού και των
συγγενικών δικαιωμάτων) (στο εξής: CDPA), ο οποίος μετέφερε την οδηγία
2001/29 στην εσωτερική έννομη τάξη, στο άρθρο 73, με τίτλο «Λήψη
ραδιοτηλεοπτικής εκπομπής και καλωδιακή αναμετάδοση αυτής», προβλέπει τα
εξής:
«(1) Το παρόν άρθρο εφαρμόζεται όταν μια ραδιοτηλεοπτική εκπομπή από το
Ηνωμένο Βασίλειο λαμβάνεται και αναμεταδίδεται αμέσως καλωδιακώς.
(2) Το δικαίωμα του δημιουργού επί του ραδιοτηλεοπτικώς μεταδιδόμενου έργου δεν προσβάλλεται:
(a) αν η καλωδιακή αναμετάδοση διεξάγεται προς συμμόρφωση με σχετική απαίτηση, ή
(b) εάν και στον βαθμό που το έργο μεταδίδεται ραδιοτηλεοπτικώς με σκοπό
τη λήψη του στην περιοχή όπου αναμεταδίδεται καλωδιακώς και εντάσσεται
στο πλαίσιο επιλέξιμης υπηρεσίας.
(3) Το δικαίωμα του δημιουργού επί κάθε περιλαμβανόμενου στην εκπομπή
έργου δεν προσβάλλεται εάν και στον βαθμό που η εκπομπή γίνεται με σκοπό
τη λήψη της στην περιοχή όπου αναμεταδίδεται καλωδιακώς. [...]»
Η διαφορά της κύριας δίκης και τα προδικαστικά ερωτήματα
10 Οι εκκαλούσες της κύριας δίκης είναι εμπορικοί ραδιοτηλεοπτικοί
φορείς οι οποίοι έχουν, δυνάμει του εθνικού δικαίου, δικαιώματα
δημιουργού επί των τηλεοπτικών τους εκπομπών καθώς και επί των ταινιών
και των λοιπών στοιχείων που περιλαμβάνονται στις εκπομπές τους. Τα
έσοδά τους προέρχονται από τις διαφημίσεις τις οποίες μεταδίδουν κατά τη
διάρκεια των εκπομπών τους.
11 Η TVC προσέφερε υπηρεσίες διαδικτυακής μεταδόσεως τηλεοπτικών
εκπομπών, παρέχοντας στους χρήστες τη δυνατότητα να λαμβάνουν
«απευθείας», μέσω διαδικτύου, δωρεάν ροές τηλεοπτικών εκπομπών,
συμπεριλαμβανομένων και των τηλεοπτικών εκπομπών των εκκαλουσών της
κύριας δίκης. Μετά την υπαγωγή της TVC σε καθεστώς δικαστικής
εξυγιάνσεως, η TVC UK, δυνάμει αδείας χορηγηθείσας από την Media
Resources Limited, ασκεί την εμπορική δραστηριότητα της TVC και παρέχει
τις υπηρεσίες της.
12 Οι νυν εκκαλούσες της κύριας δίκης ενήγαγαν την TVC ενώπιον του High
Court of Justice (England & Wales), Chancery Division [ανώτερου
δικαστηρίου (Αγγλία και Ουαλία), τμήμα εμπορικών και λοιπών ιδιωτικών
διαφορών, Ηνωμένο Βασίλειο] λόγω προσβολής των δικαιωμάτων τους
δημιουργού. Το δικαστήριο αυτό υπέβαλε στο Δικαστήριο αίτηση
προδικαστικής αποφάσεως σχετικά με την ερμηνεία του όρου «παρουσίαση στο
κοινό», κατά το άρθρο 3, παράγραφος 1, της οδηγίας 2001/29.
13 Κατόπιν της αποφάσεως της 7ης Μαρτίου 2013, ITV Broadcasting κ.λπ.
(C‑607/11, EU:C:2013:147), το High Court of Justice (England &
Wales), Chancery Division [ανώτερο δικαστήριο (Αγγλία και Ουαλία), τμήμα
εμπορικών και λοιπών ιδιωτικών διαφορών, Ηνωμένο Βασίλειο] διαπίστωσε
ότι η TVC προσέβαλε τα δικαιώματα δημιουργού των εκκαλουσών της κύριας
δίκης διά παρουσιάσεως στο κοινό. Ωστόσο, το δικαστήριο αυτό έκρινε ότι η
TVC μπορούσε να αμυνθεί έναντι τριών τηλεοπτικών σταθμών, και
συγκεκριμένα των ITV, Channel 4 και Channel 5, επικαλούμενη το άρθρο 73,
παράγραφος 2, στοιχείο b, και παράγραφος 3, του CDPA.
14 Οι εκκαλούσες της κύριας δίκης άσκησαν έφεση ενώπιον του αιτούντος
δικαστηρίου. Οι TVC UK και Media Resources Limited παρενέβησαν ως
εφεσίβλητες ενώπιον του δικαστηρίου αυτού.
15 Το αιτούν δικαστήριο εκθέτει ότι το άρθρο 73 του CDPA παρέχει τη
δυνατότητα προβολής αμυντικού ισχυρισμού κατά αγωγής λόγω προσβολής του
δικαιώματος του δημιουργού επί ραδιοτηλεοπτικού έργου ή επί κάθε έργου
περιλαμβανόμενου σε ραδιοτηλεοπτικό έργο και ότι το άρθρο αυτό έχει
εφαρμογή «όταν μια ραδιοτηλεοπτική εκπομπή από το Ηνωμένο Βασίλειο
λαμβάνεται και αναμεταδίδεται αμέσως καλωδιακώς». Διευκρινίζει ότι ο
προβληθείς ενώπιόν του αμυντικός ισχυρισμός δεν αφορά το άρθρο 73,
παράγραφος 2, στοιχείο a, και παράγραφος 3, του CDPA, από το οποίο
προκύπτει, μεταξύ άλλων, ότι το δικαίωμα του δημιουργού επί του
ραδιοτηλεοπτικού έργου δεν προσβάλλεται «αν η καλωδιακή αναμετάδοση
διεξάγεται προς συμμόρφωση με σχετική απαίτηση», αλλά αφορά μόνο το
άρθρο 73, παράγραφος 2, στοιχείο b, και παράγραφος 3, του νόμου αυτού,
το οποίο προβλέπει ότι το δικαίωμα αυτό δεν προσβάλλεται «εάν και στον
βαθμό που το έργο μεταδίδεται ραδιοτηλεοπτικώς με σκοπό τη λήψη του στην
περιοχή όπου αναμεταδίδεται καλωδιακώς και εντάσσεται στο πλαίσιο
επιλέξιμης υπηρεσίας».
16 Εκτιμώντας ότι το άρθρο 73 του CDPA πρέπει να ερμηνευθεί υπό το
πρίσμα του άρθρου 9 της οδηγίας 2001/29, το Court of Appeal (England
& Wales) (Civil Division) [εφετείο (Αγγλία και Ουαλία) (πολιτικό
τμήμα), Ηνωμένο Βασίλειο] αποφάσισε να αναστείλει τη διαδικασία και να
υποβάλει στο Δικαστήριο τα ακόλουθα προδικαστικά ερωτήματα:
«Ως προς την ερμηνεία του άρθρου 9 της οδηγίας 2001/29, και ειδικότερα
όσον αφορά τη φράση “[η] παρούσα οδηγία δεν θίγει [τις διατάξεις που
αφορούν] ειδικότερα […] την πρόσβαση σε καλωδιακές ραδιοτηλεοπτικές
υπηρεσίες”:
1) Πρέπει η συγκεκριμένη φράση να ερμηνεύεται υπό την έννοια ότι δεν
θίγονται εθνικές διατάξεις που αφορούν την πρόσβαση στις “καλωδιακές”
[ραδιοτηλεοπτικές υπηρεσίες] όπως αυτές ορίζονται σύμφωνα με την εθνική
νομοθεσία ή μήπως εν προκειμένω το πεδίο εφαρμογής του άρθρου 9
καθορίζεται από τη σημασία που ενδεχομένως προσδίδει στον όρο
“καλωδιακές” το δίκαιο της Ένωσης;
2) Σε περίπτωση που το περιεχόμενο του όρου «καλωδιακές» του άρθρου 9
προσδιορίζεται από το δίκαιο της Ένωσης, ποια ακριβώς είναι η σημασία
του;
α) Έχει ο όρος αυτός μια συγκεκριμένη από τεχνολογικής απόψεως σημασία,
σύμφωνα με την οποία αυστηρώς εμπίπτουν σε αυτόν τα παραδοσιακά μόνον
καλωδιακά δίκτυα τα οποία διαχειρίζονται οι συμβατικοί πάροχοι
καλωδιακών υπηρεσιών;
β) Εναλλακτικώς, μήπως ο εν λόγω όρος διαθέτει μια ουδέτερη από
τεχνολογικής απόψεως σημασία, σύμφωνα με την οποία περιλαμβάνονται και
οι λειτουργικώς παρόμοιες υπηρεσίες που μεταδίδονται μέσω του
διαδικτύου;
γ) Σε κάθε περίπτωση, περιλαμβάνει τη μετάδοση μικροκυματικής ενέργειας μεταξύ σταθερών επίγειων σημείων;
3) Εφαρμόζεται η επίδικη φράση σε διατάξεις οι οποίες επιβάλλουν στα
καλωδιακά δίκτυα να αναμεταδίδουν συγκεκριμένες ραδιοτηλεοπτικές
εκπομπές ή σε διατάξεις οι οποίες επιτρέπουν την καλωδιακή αναμετάδοση
ραδιοτηλεοπτικών εκπομπών όταν πρόκειται για αναμεταδόσεις οι οποίες
είναι ταυτόχρονες και αφορούν αποκλειστικώς τις περιοχές εκείνες όπου
εξαρχής προοριζόταν να γίνει η λήψη τους και/ή όταν πρόκειται για
αναμεταδόσεις ραδιοτηλεοπτικών εκπομπών τηλεοπτικών σταθμών οι οποίοι
υπέχουν συγκεκριμένες υποχρεώσεις παροχής δημόσιας υπηρεσίας;
4) Σε περίπτωση που το περιεχόμενο του όρου “καλωδιακές” του άρθρου 9
προσδιορίζεται από το εθνικό δίκαιο, πρέπει η εθνική διάταξη να τηρεί
τις ενωσιακές αρχές της αναλογικότητας και της δέουσας σταθμίσεως μεταξύ
των συμφερόντων των δικαιούχων του δικαιώματος του δημιουργού, των
ιδιοκτητών των καλωδιακών δικτύων και του δημόσιου συμφέροντος;
5) Αφορά το άρθρο 9 αποκλειστικώς και μόνον τις διατάξεις που ίσχυαν
κατά τον χρόνο εγκρίσεως της οδηγίας 2001/29, κατά την ημερομηνία που
τέθηκε σε ισχύ ή κατά την τελευταία ημέρα της προθεσμίας μεταφοράς της
οδηγίας στο εσωτερικό δίκαιο, ή μήπως έχει εφαρμογή ακόμη και ως προς
τις μεταγενέστερες διατάξεις σχετικά με την πρόσβαση σε καλωδιακές
ραδιοτηλεοπτικές υπηρεσίες;»
Επί των προδικαστικών ερωτημάτων
Επί του τρίτου προδικαστικού ερωτήματος
17 Με το τρίτο ερώτημα, το οποίο πρέπει να εξετασθεί πρώτο, το αιτούν
δικαστήριο ζητεί, κατ’ ουσίαν, να διευκρινισθεί αν το άρθρο 9 της
οδηγίας 2001/29, και ειδικότερα η φράση «πρόσβαση σε καλωδιακές
ραδιοτηλεοπτικές υπηρεσίες», έχει την έννοια ότι εμπίπτει στη διάταξη
αυτή και επιτρέπεται βάσει αυτής εθνική νομοθεσία προβλέπουσα ότι δεν
προσβάλλεται το δικαίωμα του δημιουργού σε περίπτωση άμεσης καλωδιακής
αναμεταδόσεως, περιλαμβανομένης, ενδεχομένως, της διαδικτυακής
αναμεταδόσεως, στην περιοχή της αρχικής ραδιοτηλεοπτικής μεταδόσεως,
ραδιοτηλεοπτικών έργων που μεταδίδονται από τηλεοπτικούς σταθμούς
υπέχοντες υποχρεώσεις παροχής δημόσιας υπηρεσίας.
18 Συναφώς, διαπιστώνεται ότι, ελλείψει ρητής παραπομπής στο δίκαιο των
κρατών μελών, η έννοια της «προσβάσεως σε καλωδιακές ραδιοτηλεοπτικές
υπηρεσίες» του άρθρου 9 της οδηγίας 2001/29, πρέπει να ερμηνεύεται, σε
ολόκληρη την Ένωση, κατά τρόπο αυτοτελή και ενιαίο, με βάση το πλαίσιο
στο οποίο εντάσσεται η διάταξη αυτή και τους σκοπούς που επιδιώκει η
οικεία κανονιστική ρύθμιση (βλ., συναφώς, αποφάσεις της 21ης Οκτωβρίου
2010, Padawan, C‑467/08, EU:C:2010:620, σκέψη 32, και της 10ης Νοεμβρίου
2016, Private Equity Insurance Group, C‑156/15, EU:C:2016:851, σκέψη 39
καθώς και εκεί παρατιθέμενη νομολογία).
19 Πρώτον, από τους όρους «πρόσβαση σε καλωδιακές υπηρεσίες» καθεαυτούς
προκύπτει ότι η έννοια αυτή διαφέρει από την έννοια της «καλωδιακής
αναμεταδόσεως», καθόσον μόνον η τελευταία αυτή έννοια προσδιορίζει, στο
πλαίσιο της οδηγίας 2001/29, τη μετάδοση οπτικοακουστικού περιεχομένου.
20 Δεύτερον, όσον αφορά το πλαίσιο στο οποίο εντάσσεται το άρθρο 9 της
οδηγίας 2001/29, όπως επισήμανε ο γενικός εισαγγελέας στο σημείο 55 των
προτάσεών του, η οδηγία περιλαμβάνει στο άρθρο 1, παράγραφος 2, στοιχείο
γʹ, διάταξη η οποία αφορά ρητώς την «καλωδιακή αναμετάδοση», για να
αποκλείσει από το πεδίο εφαρμογής της ως άνω οδηγίας τις διατάξεις του
δικαίου της Ένωσης που διέπουν το ζήτημα αυτό, εν προκειμένω τις
διατάξεις της οδηγίας 93/83.
21 Καθόσον είναι αναγκαίο, επισημαίνεται ότι οι διατάξεις της οδηγίας
93/83 δεν ασκούν επιρροή στη διαφορά της κύριας δίκης. Συγκεκριμένα, η
διαφορά αυτή αφορά αναμετάδοση εντός ενός μόνον κράτους μέλους, ενώ η
οδηγία 93/83 προβλέπει την ελάχιστη εναρμόνιση ορισμένων πλευρών της
προστασίας των δικαιωμάτων του δημιουργού και των συγγενικών δικαιωμάτων
μόνον σε περιπτώσεις παρουσιάσεως στο κοινό μέσω δορυφόρου ή καλωδιακής
αναμεταδόσεως εκπομπών προερχομένων από άλλα κράτη μέλη (απόφαση της
7ης Δεκεμβρίου 2006, SGAE, C‑306/05, EU:2006:764, σκέψη 30).
22 Τρίτον, πρωταρχικός σκοπός της οδηγίας 2001/29 είναι η καθιέρωση ενός
υψηλού επιπέδου προστασίας υπέρ των δημιουργών, ώστε να λαμβάνουν
εύλογη αμοιβή για τη χρήση των έργων τους, ιδίως στην περίπτωση
παρουσιάσεως στο κοινό (βλ., συναφώς, απόφαση της 4ης Οκτωβρίου 2011,
Football Association Premier League κ.λπ., C‑403/08 και C‑429/08,
EU:C:2011:631, σκέψη 186).
23 Λαμβανομένου υπόψη του υψηλού αυτού επιπέδου προστασίας υπέρ των
δημιουργών, το Δικαστήριο, επιληφθέν προδικαστικής παραπομπής στο
πλαίσιο της υποθέσεως της κύριας πρωτοβάθμιας δίκης, έκρινε ότι η έννοια
της παρουσιάσεως στο κοινό, κατά το άρθρο 3, παράγραφος 1, της οδηγίας
2001/29, πρέπει να ερμηνεύεται διασταλτικώς, όπως προβλέπεται ρητώς στην
αιτιολογική σκέψη 23 της οδηγίας αυτής, και ότι αναμετάδοση μέσω
διαδικτυακών ροών, όπως αυτή της υποθέσεως της κύριας δίκης, συνιστά
τέτοιου είδους παρουσίαση (βλ., συναφώς, απόφαση της 7ης Μαρτίου 2013,
ITV Broadcasting κ.λπ., C‑607/11, EU:C:2013:147, σκέψεις 20 και 40).
24 Επομένως, χωρίς τη συγκατάθεση του δημιουργού, τέτοιου είδους
αναμετάδοση δεν επιτρέπεται κατ’ αρχήν, εκτός εάν εμπίπτει στο άρθρο 5
της οδηγίας αυτής, το οποίο προβλέπει εξαντλητικώς τις εξαιρέσεις από το
δικαίωμα παρουσιάσεως στο κοινό που κατοχυρώνεται στο άρθρο 3 της εν
λόγω οδηγίας και τους περιορισμούς του δικαιώματος αυτού, όπως
επιβεβαιώνει η αιτιολογική σκέψη 32.
25 Εν προκειμένω, συνομολογείται ότι η επίμαχη στην κύρια δίκη
αναμετάδοση ουδόλως εμπίπτει στις εξαιρέσεις και περιορισμούς που
προβλέπονται εξαντλητικώς στο άρθρο 5 της οδηγίας 2001/29.
26 Όσον αφορά το άρθρο 9 της οδηγίας 2001/29, όπως επισήμανε ο γενικός
εισαγγελέας στα σημεία 37 και 38 των προτάσεών του, από τη διάταξη αυτή,
σε συνδυασμό με την αιτιολογική σκέψη 60 της ως άνω οδηγίας, προκύπτει
ότι διάταξη αυτή αποσκοπεί στη διατήρηση σε ισχύ των διατάξεων που
εφαρμόζονται σε τομείς διαφορετικούς από τον εναρμονισθέντα με την εν
λόγω οδηγία.
27 Όμως, ερμηνεία του άρθρου 9 της οδηγίας 2001/29 κατά την οποία το
άρθρο αυτό επιτρέπει την αναμετάδοση όπως αυτή της υποθέσεως της κύριας
δίκης, χωρίς τη συγκατάθεση των δημιουργών, σε άλλες περιπτώσεις πλην
αυτών που προβλέπονται στο άρθρο 5 της οδηγίας αυτής δεν προσκρούει
μόνον στον σκοπό του άρθρου 9, αλλά και στον εξαντλητικό χαρακτήρα του
άρθρου 5 και, επομένως, θίγει τον πρωταρχικό σκοπό της εν λόγω οδηγίας
να καθιερώσει υψηλό επίπεδο προστασίας υπέρ των δημιουργών.
28 Συναφώς, δεν ασκεί επιρροή το αν η αρχική μετάδοση των
προστατευόμενων έργων έγινε ή δεν έγινε από τηλεοπτικούς σταθμούς
υπέχοντες υποχρεώσεις παροχής δημόσιας υπηρεσίας. Πράγματι, δεν υπάρχει
έρεισμα στην οδηγία 2001/29 προς δικαιολόγηση της παροχής μικρότερης
προστασίας στο περιεχόμενο των σταθμών αυτών.
29 Λαμβανομένου υπόψη του συνόλου των προεκτεθέντων, στο τρίτο ερώτημα
πρέπει να δοθεί η απάντηση ότι το άρθρο 9 της οδηγίας 2001/29, και
ειδικότερα η φράση «πρόσβαση σε καλωδιακές ραδιοτηλεοπτικές υπηρεσίες»,
έχει την έννοια ότι δεν εμπίπτει στη διάταξη αυτή και δεν επιτρέπεται
βάσει αυτής εθνική ρύθμιση προβλέπουσα ότι δεν προσβάλλεται το δικαίωμα
του δημιουργού σε περίπτωση άμεσης καλωδιακής αναμεταδόσεως,
περιλαμβανομένης, ενδεχομένως, της διαδικτυακής αναμεταδόσεως, στην
περιοχή της αρχικής ραδιοτηλεοπτικής μεταδόσεως, ραδιοτηλεοπτικών έργων
που μεταδίδονται από τηλεοπτικούς σταθμούς υπέχοντες υποχρεώσεις παροχής
δημόσιας υπηρεσίας.
Επί του πρώτου, του δευτέρου, του τετάρτου και του πέμπτου ερωτήματος
30 Λαμβανομένης υπόψη της απαντήσεως που δόθηκε στο τρίτο ερώτημα,
παρέλκει η απάντηση στο πρώτο, στο δεύτερο, στο τέταρτο και στο πέμπτο
ερώτημα.
Επί των δικαστικών εξόδων
31 Δεδομένου ότι η παρούσα διαδικασία έχει ως προς τους διαδίκους της
κύριας δίκης τον χαρακτήρα παρεμπίπτοντος που ανέκυψε ενώπιον του
εθνικού δικαστηρίου, σ’ αυτό εναπόκειται να αποφανθεί επί των δικαστικών
εξόδων. Τα έξοδα στα οποία υποβλήθηκαν όσοι υπέβαλαν παρατηρήσεις στο
Δικαστήριο, πλην των ως άνω διαδίκων, δεν αποδίδονται.
Για τους λόγους αυτούς, το Δικαστήριο (τέταρτο τμήμα) αποφαίνεται:
Το άρθρο 9 της οδηγίας 2001/29/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του
Συμβουλίου, της 22ας Μαΐου 2001, για την εναρμόνιση ορισμένων πτυχών του
δικαιώματος του δημιουργού και συγγενικών δικαιωμάτων στην κοινωνία της
πληροφορίας, και ειδικότερα η φράση «πρόσβαση σε καλωδιακές
ραδιοτηλεοπτικές υπηρεσίες», έχει την έννοια ότι δεν εμπίπτει στη
διάταξη αυτή και δεν επιτρέπεται βάσει αυτής εθνική ρύθμιση προβλέπουσα
ότι δεν προσβάλλεται το δικαίωμα του δημιουργού σε περίπτωση άμεσης
καλωδιακής αναμεταδόσεως, περιλαμβανομένης, ενδεχομένως, της
διαδικτυακής αναμεταδόσεως, στην περιοχή της αρχικής ραδιοτηλεοπτικής
μεταδόσεως, ραδιοτηλεοπτικών έργων που μεταδίδονται από τηλεοπτικούς
σταθμούς υπέχοντες υποχρεώσεις παροχής δημόσιας υπηρεσίας.
(υπογραφές)
1 Mar, 2017
